تعریف بایوساید
ضد کپک یا بایوساید (Biocide) موادی هستند که به منظور تاخیر در گندیدگی و کپک در صنعت استفاده می شوند.در این نوشتار به انواع بایوساید اشاره می شود. در لغط Cide به معنی بریدن و Bio نیز به معنی زنده است.
بایوساید میکروب های مضر یا میکروارگانیسم هایی که با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند را کنترل و یا از بین می برد. اکسیژن مورد نیاز برای زندگی، غذای مصرفی، همگی را مدیون میکروب ها هستیم. میکروب ها باعث تولید اکسیژن اتمسفر می شوند و همچنین منجر به تثبیت نیتروژن در خاک شده و تثبیت نیتروژن در خاک را در پی دارند که در نهایت باعث رشد گیاه و تشکیل زنجیره های غذایی ما می شود.
انواع میکرو ارگانیسم
در جهان هستی سه نوع ریزسازواره یا میکروارگانیسم وجود دارد که هرکدام وظیفه خاصی دارند:
- تجزیه کننده‌های تدریجی (Degenerative Microorganisms)
- خنثی‌ها، سازشکارها، فرصت‌طلب‌ها (Neutral Microorganisms)
- سازنده‌ها با احیاکننده‌ها (Regenerative Microorganisms)
انواع بایوساید
دسته بندی های متعددی برای انواع بایوساید ضد کپک می توان در نظر گرفت.
» مطلب مرتبط: تفاوت سولفونیک اسید با سولفوریک اسید
انواع بایوساید بر مبنای استفاده در صنعت
– دی متیل بنزو آلکونیوم کلراید: کلرید بنزالکونیوم یک ماده فعال در بسیاری از محصولات مصرفی به خصوص برای فعالیت ضد میکروبی است. محصولات مراقبت شخصی مانند ضد عفونی کننده دست و صورت ، دستمال مرطوب ، شامپو ، صابون موارد کاربرد این ماده است.
– ایزوتیازولین: این ماده از معروف ترین بایوسایدها محسوب می شود که به منظور نگهدارنده ضد میکروبی استفاده می شود. ایزوتیازولین فاقد ترکیبات فرمالدئید است.
– گلوتار آلدئید: به عنوان گند زدا و استریل کننده تجهیزات پزشکی مانند آندوسکوپ و ست های دیالیز استفاده می شود. بویی تند دارد و به صورت مایع است.
– THPS: یک بایوساید غیر اکسید کننده، غیر هالوژنه و باکتری کش سریع است. از THPS در کارخانجات کاغذ سازی استفاده های بسیاری می شود.
– بر پایه پروکسی استیک اسید: از این ماده د غلظت و درصدهای مختلف به منظور ضدعفونی سطوح در تماس با مواد غذای در رستوران ها و میوه و سبزی جات استفاده می شود.
– آب ژاول: ژاول همان وایتکس است که به منظور تمیز کاری منازل استفاده می شود. سفید کردن رخت و لباس ها از کاربردهای اصلی آن است.
– دی برمو نیتریلوپروپین آمید: از این ترکیبات در سیستم تصفیه آب خمیر کارخانجات کاغذسازی و یا ضدعفونی کردن سیستم های آب صنعتی استفاده می شود.
» مطلب مرتبط: دترجنت چیست
انواه بایوساید بر مبنای سیستم اثر بخشی
– بایوساید اکسید کننده: این دسته از ضدکپک ها با پروسه اکسیداسیون باکتری های را از بین می برند. کلر، ازن و پراکسید هیدروژن از جمله ترکیبات این مدل از بایوساید ها محسوب می شوند.
– بایوساید غیر اکسید کننده: میکرو بایوسایدهایی هستند که به عنوان سم عمل می کنند. موجب ایجاد اختلالات متابولیسم یا تولید مثل میکروارگانیسم ها و ماکرو ارگانیسم ها هستند.
استفاده مداوم از یک نوع ضدکپک غیر اکسید کننده منجر به رسوب میکروبی در آب می شود. برای حل نقصان می بایست از دو نوع بایوساید غیر اکسید کننده در سیستم بسته یا سیستم خنک کننده باز استفاده گردد.
کاربرد بایوساید
- صنعت نفت و گاز
- سیستم تصفیه آب
- ساخت حشره کش
- لوازم آرایشی بهداشتی
- داروسازی
- استفاده در مبدل های حرارتی
کاربرد بایوساید در تصفیه آب
کنترل رشد باکتری ها در فرآیندهای تصفیه، ذخیره سازی و استفاده از آب اهمیت بالایی دارد. وجود باکتری های مضر علاوه بر مشکلاتی که می تواند برای سلامتی انسان به وجود بیاورد ، در امور دیگری مانند ذخیره سازی در تانک ها، انتقال از طریق خطوط لوله و … مشکل ایجاد کند.
در تصفیه آب از هر دو انواع بایوساید اکسنده و غیر اکسنده استفاده می شود. در تصفیه خانه معمولا از خواص بایو ساید کلر به همراه ازون استفاده می شود. از نام آشنا ترین انواع این ترکیبات کلر است. کلر را می توان در کنار انواع بایوساید غیر اکسنده مانند گلوتارآلدهید و ایزوتیازولین استفاده نمود. کاربرد این ترکیبات برای تصفیه آب، حذف نمودن رسوبات، لجن و باکتری استفاده می شود.
به دلیل اینکه میکرواورگانیسم ها به طور کامل از بین نمی روند، ورود آب به داخل دستگاه اسمز معکوس می تواند منجر به آلودگی غشای ممبران گردد. بنابراین پاکسازی ممبران از میکروارگانیسم ها نیز امری ضروری است. در این موارد می توان از بایوساید های مخصوص ممبران که با ساختار غشایی آن سازگارند استفاده نمود.